Hałas a zdrowie

hałas a zdrowie

Obecnie hałas towarzyszy człowiekowi nieprzerwanie, w domu,  w pracy, podczas wypoczynku a nawet w nocy podczas snu. Szkodliwość oddziaływania hałasu zależy od poziomu ciśnienia akustycznego i czasu trwania narażenia, czyli tak zwanej dawki hałasu. Reakcją obronną organizmu na nadmierny hałas jest czasowe przesunięcie progu słyszenia, które ustępuje po upływie określonego czasu. Działanie hałasu nie ogranicza się tylko do narządu słuchu, obejmuje także inne skutki zdrowotne.

1.    Czym jest hałas?

Z definicji hałasem określamy drgania akustyczne o dużej intensywności, które mogą być dla człowieka bardzo uciążliwe i szkodliwe. Natomiast z nie fizycznego punktu widzenia, hałas jest dźwiękiem bardzo nieprzyjemnym i niepożądanym, który powoduje drażliwość, a nawet zmęczenie całego organizmu. Człowiek od zawsze żyje w otoczeniu dźwięków, również sam się nimi posługując. Naturalnymi źródłami dźwięków są odgłosy przyrody takie jaki grzmoty, szum wiatru czy dźwięki wydawane przez zwierzęta. Wszystkie inne, które są nieprzyjemne i wywołują stres zostały nazwane hałasem. Zatem hałas jest tak zwanym „zanieczyszczeniem środowiska” przyrodniczego, które może być uciążliwe i szkodliwe dla człowieka oraz innych organizmów.

2.    Jakie rozróżniamy źródła hałasu?

Hałas obecny jest wszędzie, ponieważ każdorazowa działalność przyczynia się do powstawania dźwięków, które odbierane są przez otoczenie jako hałas. Do głównych źródeł należą:

  • działalność gospodarcza (hałas remontowy, budowlany, przemysłowy)
  • transport (hałas komunikacyjny: drogowy, kolejowy, lotniczy)
  • rozrywka i rekreacja (imprezy, imprezy sportowe, głośna muzyka)

Źródła hałasu dzielimy na:

  • mechaniczne, np. hałas wywołany przez maszyny i urządzenia o napędzie mechanicznym, elektrycznym, pneumatycznym,
  • aerodynamiczne i hydrodynamiczne, np. ruch gazów i cieczy w rurociągach, wentylatorach,
  • technologiczne, np. hałas wynikający z kruszenia, łamania materiałów.

Hałas może wewnętrzny i zewnętrzny. Źródłami hałasu wewnętrznego są maszyny, urządzenia, narzędzia i procesy technologiczne, stosowane na stanowisku pracy oraz stanowiskach sąsiednich. Źródłem hałasu wewnętrznego mogą być:

  1. ręczne narzędzia pneumatyczne,
  2. silniki spalinowe,
  3. prasy,
  4. piły tarczowe do metalu,
  5. wentylatory,
  6. sprężarki,
  7. obrabiarki skrawające do metalu.

Pracownik może być narażony również na hałas zewnętrzny, czyli dochodzący z zewnątrz pomieszczenia, w którym jest zatrudniony, czy miejsca, w którym pracuje. Źródłem hałasu zewnętrznego mogą być:

  1. otoczenie zakładów przemysłowych: 50–90 dB,
  2. maszyny drogowe i budowlane: 75–85 dB,
  3. kosiarka: ponad 90 dB,
  4. ruch uliczny: ok. 90 dB.

3.    Jaki poziom hałasu jest szkodliwy?

Ucho ludzkie odbiera dźwięki w bardzo szerokim zakresie natężeń: od 0 do 120 decybeli, powyżej progu 120 decybeli większość osób odczuwa ból i może też powodować uszkodzenie słuchu. Jednocześnie dźwięki o niższym natężeniu, szczególnie przy dłuższej ekspozycji, mogą być równie szkodliwe dla słuchu.

  • Poniżej 35 dB – nieszkodliwe dla zdrowia, mogą być denerwujące lub przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia.
  • 35–70 dB – wpływają na zmęczenie układu nerwowego człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, zasypianie i wypoczynek.
  • 70–85 dB – znacznie zmniejszają wydajność pracy, mogą być szkodliwe dla zdrowia i powodować uszkodzenie słuchu.
  • 85–130 dB – powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 50 cm.
  • Powyżej 130 dB – powodują trwałe uszkodzenie słuchu, pobudzają drgania narządów wewnętrznych człowieka, powodując ich schorzenia.

Dopuszczalne wartości hałasu ze względu na ochronę słuchu są następujące:

  • poziom ekspozycji na hałas odniesiony zarówno do 8 godzin jak i tygodnia pracy nie może przekraczać 85 dB,
  • maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać 115 dB,
  • szczytowy poziom dźwięku C nie może przekraczać 135 dB

4.    Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka

Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest czasowe lub trwałe przesunięcie progu słyszenia. Czasowe przesunięcie progu słyszenia jest reakcją obronną organizmu na nadmierny hałas i ustępuje po upływie określonego czasu. Natomiast trwałe przesunięcie progu słyszenia jest nieodwracalne i wynika z wywołanych hałasem zmian w uchu środkowym i wewnętrznym.

Długotrwałe przebywanie w hałasie o dużym poziomie powoduje powstanie trwałego upośledzenia (ubytku) słuchu, zaliczanego do chorób zawodowych. Wartość podwyższenia progu słyszalności nazywa się trwałym ubytkiem słuchu i przedstawia się w postaci krzywej zwanej audiogramem.

Do trwałych ubytków słuchu dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80 dB.

5.    Choroby wywoływane przez hałas

Narząd słuchu, jest najbardziej wystawiony na jego działanie. Długotrwały hałas oddziałuje na ucho wewnętrzne (ślimak), powodując niedosłuch. Również szumy uszne mogą być efektem hałasu. To irytujące dźwięki, których doświadczamy nawet w ciszy. Zwykle mają chwilowy charakter, jednak mogą występować trwale – wówczas wymagają leczenia (w przeciwnym razie może dojść nawet do utraty słuchu). Przebywanie w hałasie może powodować:

  1. wyczerpanie fizyczne i psychiczne
  2. stres, niepokój, dekoncentrację,
  3. rozdrażnienie i agresję,
  4. zmęczenie,
  5. zaburzenia snu
  6. u dzieci – niedorozwój umysłowy
  7. problemy z układem krążenia (tachykardia, zawroty głowy, duszności, męczliwość, nadciśnienie, choroba wieńcowa)
  8. podniesienie poziomu cukru i cholesterolu
  9. podniesienie temperatury ciała
  10. nerwicę i choroby psychiczne

Skutki hałasu nie są widoczne od razu. Efekty oddziaływania hałasy są widoczne dopiero po dłuższym czasie, powodując rozległe problemy zdrowotne i zaburzając ogólne funkcjonowanie organizmu. 

6.    Profilaktyka – jak zapobiegać negatywnym konsekwencjom zdrowotnym hałasu?

Hałas środowiskowy jest globalnym, trudnym do wyeliminowania problemem, dlatego warto włączyć do swojego życia praktyki, które zmniejszą jego wpływ na nasze zdrowie.

Co możesz zrobić, żeby zmniejszyć w swoim otoczeniu zanieczyszczenie hałasem:

  • unikaj włączania telewizji w tle;
  • zwracaj uwagę na poziom głośności słuchanej muzyki;
  • jeśli masz taką możliwość, wymień stare urządzenia, które są głośne, np. pojazdy czy lodówkę;
  • staraj się poświęcać więcej czasu na zajęcia nieobciążające słuchu, takie jak czytanie, szycie, rękodzieło, medytacja;
  • kiedy nie możesz uniknąć hałasu, stosuj zatyczki lub słuchawki wyciszające.

Profilaktyczne badania słuchu

Jeśli wykonujesz pracę, przez którą jesteś narażony na długotrwały lub intensywny hałas, minimum raz na dwa lata powinieneś wykonać badanie audiometryczne. Badanie słuchu pomoże wykryć ubytki słuchu, a także wcześnie zidentyfikować utratę słuchu spowodowaną hałasem.

Rodzaje badań, które możesz wykonać, by sprawdzić swój słuch, to:

  • audiogram – określi słyszalność tonów o określonych częstotliwościach;
  • audometria mowy – sprawdzi zdolność wykrywania i powtarzania wypowiadanych słów o różnej głośności;
  • tympanometria – zweryfikuje funkcjonowanie błony bębenkowej i przepływu dźwięku przez ucho środkowe;
  • otoemisja akustyczna – badanie wykonywane głównie u dzieci, sprawdzające odpowiedź ucha wewnętrznego na dźwięk;
  • test słuchowych potencjałów pnia mózgu (BERA) – rejestruje fale mózgowe w odpowiedzi na kliknięcia lub inne dźwięki, również najczęściej wykonywany u noworodków i małych dzieci.

7. Podsumowanie

Ekspozycja na hałas zarówno zawodowa i środowiskowa istotnie zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia. Ciągła ekspozycja na hałas jest bardziej szkodliwa niż przerywana, dlatego zawsze należy stosować przerwy w przebywaniu w hałasie. Źródła hałasu zewnętrznego, na który narażony jest pracownik, najczęściej pochodzą z sąsiednich obiektów tego samego zakładu, ale także z ulicy, sąsiednich zakładów, stosowanych w pobliżu maszyn, urządzeń. Im wyższy jest poziom ciśnienia akustycznego i dłuższy czas przebywania w hałasie, tym jest on bardziej szkodliwy. Długotrwałe przebywanie w hałasie o dużym poziomie powoduje powstanie trwałego upośledzenia (ubytku) słuchu, zaliczanego do chorób zawodowych.

Powiązane artykuły

Top 7 zagrożeń w miejscu pracy.

Bezpieczeństwo w miejscu pracy zawdzięczane jest między innymi dobrze wykonanej ocenie ryzyka zawodowego. Dla pracodawców oznacza to zidentyfikowanie wszystkich zagrożeń bezpieczeństwa na stanowiskach pracy i określenie związanego z nimi ryzyka wystąpienia urazów, chorób i strat w zakładzie pracy . Zdrowie i bezpieczeństwo mają ogromne znaczenie w miejscu pracy, ponieważ przyczyniają się do promowania dobrej atmosfery w firmie, szeroko rozumianego wellbeingu szczęścia i zaufania do firmy zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców.

Potknięcia i poślizgnięcia jako niedoceniane ryzyko

Wypadki podczas przemieszczania zdarzają się w wielu różnych okolicznościach. Wynikają one zwykle z połączenia czynników materiałowych, środowiskowych, organizacyjnych i/lub indywidualnych. Niestety przyczyny upadków na tym samym poziomie wbrew pozorom nie są dobrze poznane, ponieważ rzadko są dogłębnie analizowane. Rzeczywiście, te wypadki są niesłusznie uważane za łagodne lub związane tylko z brakiem uwagi ofiary.

Odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *